«Οι τεράστιες αλλαγές που έφεραν η πανδημία και οι τεχνολογικές δυνατότητες μας ωθούν σε αναθεώρηση προσεγγίσεων και εργαλείων για την Υγεία & Ασφάλεια - όλες οι χώρες βρίσκονται σε μία τέτοια μεταβατική περίοδο» δηλώνει η πρόεδρος του ΔΣ του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ) Ρένα Μπαρδάνη, σε συνέντευξή της στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, επισημαίνοντας ότι η εμφάνιση της πανδημίας ήταν καταλυτική, επιτάχυνε τις εξελίξεις και κατέδειξε με εκκωφαντικό τρόπο την αξία της πρόληψης.

Η κ. Μπαρδάνη σημειώνει ότι η εμπειρία αυτή θα πρέπει να κεφαλαιοποιηθεί, ενώ τονίζει τη σημασία της συνεχούς εκπαίδευσης, που, όπως υπογραμμίζει, έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη δημιουργία ασφαλών συνθηκών εργασίας. «Εξάλλου και στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Υγεία & Ασφάλεια αναδεικνύεται η ανάγκη προετοιμασίας για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων με βάση την εμπειρία της πανδημίας και τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Παράλληλα, με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων λειτουργίας του ΕΛΙΝΥΑΕ, η κ.Μπαρδάνη περιγράφει διεξοδικά με ποιον τρόπο το Ινστιτούτο έχει συμβάλει έως σήμερα στην εμπέδωση της εργασιακής ασφάλειας. «Το ΕΛΙΝΥΑΕ σε όλη τη διαδρομή του υπήρξε σημείο αναφοράς για τη γνώση σε θέματα Επαγγελματικής Υγείας και Ασφάλειας» επισημαίνει η κα Μπαρδάνη και προσθέτει ότι τα 30 χρόνια διαδρομής σηματοδοτούν μία νέα φάση με ανάπτυξη νέων δράσεων και πρωτοβουλιών, «με στόχο να κάνουμε όλοι μαζί ένα βήμα μπροστά για την Υγεία & Ασφάλεια».

Η κ. Μπαρδάνη αναφέρεται επίσης και στο Δίκτυο Ενδυνάμωσης των Γυναικών του Χώρου της Επαγγελματικής Υγείας και Ασφάλειας, που δημιούργησε το ΕΛΙΝΥΑΕ το 2021, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, στις 8 Μαρτίου. Όπως εξηγεί, σκοπός του Δικτύου είναι να συμβάλει στην ενδυνάμωση και την ενθάρρυνση της συμμετοχής και της εξέλιξης των γυναικών στα επαγγέλματα του χώρου, καθώς και στην ενσωμάτωση της οπτικής του φύλου στην προαγωγή των αρχών της.

Μεταξύ άλλων γνωστοποιεί ότι, στις 10 και 11 Νοεμβρίου 2022, θα πραγματοποιηθεί το 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία. Ο τίτλος του συνεδρίου «με το βλέμμα στον άνθρωπο» θέλει να τονίσει τον στόχο της εκδήλωσης που είναι να ανιχνεύσει τις σημερινές προκλήσεις στα θέματα της υγείας και της ασφάλειας στους χώρους εργασίας υπό ένα ανθρωποκεντρικό πρίσμα, γνωρίζοντας ότι τα όρια μεταξύ εργασίας και άλλων κοινωνικών δραστηριοτήτων είναι πλέον ρευστά.
Ακολουθεί η πλήρης συνέντευξη της προέδρου του ΔΣ του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ) Ρένας Μπαρδάνη, στη δημοσιογράφο Γεωργία Μπάρλα, για το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων:

Ερ.: Κα Μπαρδάνη, φέτος το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ) συμπληρώνει 30 χρόνια λειτουργίας. Με ποιον τρόπο το Ινστιτούτο έχει συμβάλει έως σήμερα στην εμπέδωση της εργασιακής ασφάλειας και ποιες περαιτέρω πρωτοβουλίες σκοπεύει να υλοποιήσει;
Απ.: Πράγματι, το ΕΛΙΝΥΑΕ το 2022 γιορτάζει τα 30 του χρόνια. Από την ίδρυσή του από τους κοινωνικούς εταίρους και σε όλη τη διαδρομή του, υπήρξε σημείο αναφοράς για τη γνώση σε θέματα Επαγγελματικής Υγείας και Ασφάλειας. Πραγματοποίησε έρευνες και μελέτες σε σειρά κλάδων και επαγγελμάτων, δημιούργησε και προώθησε εργαλεία καταγραφής του επαγγελματικού κινδύνου, πρόσφερε εξειδικευμένη εκπαίδευση, προσδιορισμούς των επιπέδων βλαπτικών παραγόντων στους χώρους εργασίας και διαρκή ενημέρωση εργαζομένων, εργοδοτών και ειδικών σε θέματα Υγείας & Ασφάλειας.

Επίσης, συμμετείχε σε πολλά ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα, που είχαν αντικείμενο την ανάπτυξη και την προαγωγή της υγείας και της ασφάλειας στους χώρους εργασίας και συνεργάστηκε με αντίστοιχους φορείς του εξωτερικού.

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του καταγράφονται και πολλές εκδόσεις, αλλά και μέσα ενημέρωσης, όπως το μηνιαίο newsletter, καθώς και το τετραμηνιαίο περιοδικό, στο οποίο φιλοξενούνται επιστημονικά άρθρα και συνεντεύξεις από εξέχουσες προσωπικότητες από την Ελλάδα και τον κόσμο.

Σήμερα, κοιτώντας μπροστά στις νέες ανάγκες και προκλήσεις, το 2022 και τα 30 χρόνια διαδρομής σηματοδοτούν για εμάς μία νέα φάση με ανάπτυξη νέων δράσεων και πρωτοβουλιών, με στόχο να κάνουμε όλοι μαζί ένα βήμα μπροστά για την Υγεία & Ασφάλεια. Πιστεύουμε και δηλώνουμε ότι «το μέλλον θέλει συνομιλητές» και προγραμματίζουμε δράσεις που μέσα από συλλογική δουλειά και συνεργασία θα μας επιτρέψουν να ανοίξουμε δρόμους και να διευρύνουμε ορίζοντες.

Ερ.: Αναμφισβήτητα, η πανδημία κατέδειξε πόσο ζωτικής σημασίας είναι η ασφάλεια και η υγιεινή στην εργασία. Θεωρείτε ότι οι εργοδότες ανταποκρίθηκαν επιτυχώς στην έκτακτη αυτή συνθήκη; Υπό το πρίσμα των σημερινών εξελίξεων, ποιες είναι οι προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν για την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου;
Απ.: Η εμφάνιση της πανδημίας ήταν καταλυτική και επιτάχυνε τις εξελίξεις. Τίποτε στην Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ) δεν είναι πια το ίδιο και η σημασία της είναι πλέον ορατή όχι μόνο για τον κόσμο της εργασίας, αλλά και για ολόκληρο το κοινωνικό φάσμα.

Η πανδημία με εκκωφαντικό τρόπο κατέδειξε σε όλους μας την αξία της πρόληψης. Την εμπειρία αυτή θα πρέπει να την κεφαλαιοποιήσουμε, ενισχύοντας τα συστήματα, δημιουργώντας διαδικασίες και πολιτικές που θα μπορούν να προλαμβάνουν επικίνδυνες καταστάσεις.

Εξάλλου και στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Υγεία & Ασφάλεια αναδεικνύεται η ανάγκη προετοιμασίας για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων με βάση την εμπειρία της πανδημίας και τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία.

Η συνεχής εκπαίδευση έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη δημιουργία ασφαλών συνθηκών εργασίας. Δεν πρέπει να την παραμελούμε, καθώς επίσης δεν πρέπει να γίνεται διεκπεραιωτικά, αλλά με δέσμευση και εμπιστοσύνη στα αποτελέσματά της.
 

Ερ.: Από τα στοιχεία που διαθέτει το ΕΛΙΝΥΑΕ, ποιοι κλάδοι εμφανίζουν την υψηλότερη συχνότητα σε εργατικά ατυχήματα; Πώς κρίνετε το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο;
Απ.: Το νομοθετικό μας πλαίσιο είναι σχεδόν πλήρως εναρμονισμένο με το ευρωπαϊκό. Πρόσφατα, κυρώθηκαν και Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας με πολύ σημαντικό περιεχόμενο. Όμως, αυτό δεν αρκεί.
Η σωστή εφαρμογή είναι το ζητούμενο όχι μόνο για λόγους διασφάλισης της νομιμότητας, αλλά και ουσίας. Οι ελεγκτικές αρχές έχουν έναν σπουδαίο ρόλο στον τομέα αυτό, αλλά και για το θέμα αυτό πιστεύω ότι η συνεχής ενημέρωση και η σωστή εκπαίδευση αποφέρουν θετικά αποτελέσματα.

Όσο για τα στοιχεία, πάντα ως χώρα υποφέρουμε από μη έγκαιρη και έγκυρη συλλογή στοιχείων. Ο χαρακτηρισμός κάποιων κλάδων ως πλέον επικίνδυνων δεν είναι εύκολος και ακριβής. Κάποιοι κλάδοι (π.χ. ο κατασκευαστικός), λόγω της φύσης τους, παρουσιάζουν μεγάλη συχνότητα εργατικών ατυχημάτων.

Όμως, η επικινδυνότητα δεν αφορά μόνο στα εργατικά ατυχήματα, αλλά και στις επαγγελματικές ασθένειες, για τις οποίες δεν έχουμε καθόλου στοιχεία.
Επίσης, κάποιος κλάδος μπορεί να είναι υψηλής σημασίας για την Υγεία & Ασφάλεια, παρόλο που εμφανίζει χαμηλή συχνότητα ατυχημάτων ανά εργαζόμενο, εάν αποτελεί μεγάλο τμήμα της απασχόλησης, άρα αντιστοιχεί και σε μεγάλο αριθμό ατυχημάτων στο σύνολο.

Όσον αφορά στα ατυχήματα, η ανάλυση και η μελέτη τους συμβάλλουν στον μέγιστο βαθμό στη μείωσή τους, η οποία είναι απαραίτητη σε όποιον βαθμό είναι δυνατόν, ανεξαρτήτως της επικινδυνότητας του κλάδου.
Στόχος είναι η μέγιστη ασφάλεια και όχι απλώς η μείωση των ατυχημάτων. Η αξιοποίηση ψηφιακών συστημάτων σε συνδυασμό με τα υπάρχοντα πληροφοριακά συστήματα μπορούν να δώσουν τη δυνατότητα δημιουργίας ενός καναλιού συνεχούς ανταλλαγής πληροφοριών με τυποποιημένη μορφή. Ως ΕΛΙΝΥΑΕ έχουμε ήδη καταθέσει σχετική και συγκεκριμένη πρόταση.

Ερ.: Πιστεύετε ότι η χώρα μας μπορεί να υιοθετήσει πρακτικές που εφαρμόζονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και διεθνώς, με στόχο την προώθηση της πρόληψης των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών;
Απ.: Πρακτικές που εφαρμόζονται και έχουν θετικά αποτελέσματα αποτελούν πλούτο και οφείλουμε να τις αξιοποιούμε. Βέβαια πρέπει να γίνονται οι απαραίτητες προσαρμογές, ώστε να ταιριάζουν με το μέγεθος, τον κλάδο αλλά και τη νοοτροπία, διαφορετικά δεν μπορούν να ακολουθηθούν και χάνουν την αξία τους.

Η Υγεία & Ασφάλεια πρέπει όχι απλώς να είναι προσαρμοσμένη στην τοπική κουλτούρα, αλλά να αποτελεί μέρος αυτής. Για τον λόγο αυτόν, υποστηρίζουμε κάθε δράση για την Υγεία & Ασφάλεια στο σχολικό περιβάλλον, όταν αυτή διαμορφώνεται.

Όμως, πρέπει να τονιστεί ότι οι τεράστιες αλλαγές που έφεραν η πανδημία και οι τεχνολογικές δυνατότητες μας ωθούν σε αναθεώρηση προσεγγίσεων και εργαλείων για την Υγεία & Ασφάλεια - όλες οι χώρες βρίσκονται σε μία τέτοια μεταβατική περίοδο. Άρα, δεν είναι σκόπιμη η απλή υιοθέτηση πρακτικών που ακολουθούνται εδώ και χρόνια σε άλλες χώρες, όσο η καινοτομία και η προσαρμογή στην εγχώρια πραγματικότητα.

Ερ.: Πρόσφατα, το ΕΛΙΝΥΑΕ δημιούργησε το Δίκτυο Ενδυνάμωσης των Γυναικών του Χώρου της Επαγγελματικής Υγείας και Ασφάλειας. Ποιος είναι ο σκοπός της λειτουργίας αυτού του Δικτύου;
Απ.: Το 2021, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, στις 8 Μαρτίου, το ΕΛΙΝΥΑΕ δημιούργησε το Δίκτυο Ενδυνάμωσης των Γυναικών του Χώρου της Επαγγελματικής Υγείας και Ασφάλειας.

Σκοπός του Δικτύου είναι να συμβάλει στην ενδυνάμωση και την ενθάρρυνση της συμμετοχής και της εξέλιξης των γυναικών στα επαγγέλματα του χώρου, καθώς και στην ενσωμάτωση της οπτικής του φύλου στην προαγωγή των αρχών της.

Μέλος του Δικτύου μπορεί να γίνει οποιαδήποτε γυναίκα απασχολείται, πρόκειται ή απλά θέλει να ασχοληθεί με την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια, άμεσα ή έμμεσα. Τα μέλη του Δικτύου, που ήδη ξεπερνούν τα 200, είναι κυρίως ελεύθεροι επαγγελματίες, στελέχη του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, ακαδημαϊκοί, αλλά και φοιτήτριες, που στοχεύουν ή εξετάζουν να δραστηριοποιηθούν στους τομείς αυτούς.

Ήδη, προγραμματίζουμε στο τέλος Ιουνίου τη δεύτερη συνάντηση/εκδήλωση του Δικτύου, όπου θα ενημερωθούμε από ειδικούς για ένα πολύ σημαντικό θέμα που είναι η μυοσκελετική υγεία και θα μοιραστούμε εμπειρίες και απόψεις.

Ερ.: Έχετε προαναγγείλει τη διοργάνωση του 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία «Με το βλέμμα στον άνθρωπο», που θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο του 2022. Ποια θέματα πρόκειται να αναδείξει το συνέδριο;
Απ.: Μετά από τρία χρόνια από το τελευταίο επιτυχημένο συνέδριο, που είχαμε πραγματοποιήσει λίγο πριν ξεσπάσει η πανδημία, που ανέτρεψε σχέδια και δημιούργησε μία νέα πραγματικότητα, αποφασίσαμε τη διοργάνωση του 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία με φυσική παρουσία, στις 10 και 11 Νοεμβρίου, στο Μέγαρο Μουσικής.

Ο τίτλος του: «με το βλέμμα στον άνθρωπο» θέλει να τονίσει τον στόχο του συνεδρίου που είναι να ανιχνεύσει τις σημερινές προκλήσεις στα θέματα της υγείας και της ασφάλειας στους χώρους εργασίας υπό ένα ανθρωποκεντρικό πρίσμα, γνωρίζοντας ότι τα όρια μεταξύ εργασίας και άλλων κοινωνικών δραστηριοτήτων είναι πλέον ρευστά.

Πολλές και ποικίλες οι θεματικές ενότητες πάνω στις οποίες αναμένουμε τις εργασίες που θα βασιστεί το συνέδριο. Ενδεικτικά, αναφέρω κάποιες ενότητες, όπως: νέες προκλήσεις για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, νέες τεχνολογίες και εργασία, περιβαλλοντικοί, υγειονομικοί, πολιτικο-κοινωνικοί κίνδυνοι, μυοσκελετικές παθήσεις-η συμβολή της σύγχρονης εργονομίας, σύγχρονα συστήματα διαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΥΑΕ), ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, διαχείριση έκτακτων καταστάσεων και άλλες. Προσκεκλημένοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα εμπλουτίσουν σημαντικά το συνέδριο με τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους.

Τέλος, έμφαση θα δοθεί στις καλές πρακτικές πρόληψης στους χώρους εργασίας, διότι πιστεύουμε ότι, μέσω αυτών, μπορούμε να μάθουμε, να μοιραστούμε και τελικά να βελτιωθούμε όλοι. Στο θέμα αυτό θα επανέλθουμε με συγκεκριμένη δράση που προγραμματίζουμε.