Του Χριστόφα Απανωσκαλιώτη

Ήταν τέτοιες μέρες πριν από 101 χρόνια, για την ακρίβεια 6 Φεβρουαρίου 1918, όταν στη Βρετανία εγκρίθηκε η Νομοθετική Πράξη της Εκπροσώπησης των Πολιτών, με την οποία αναγνωρίσθηκε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες άνω των 30 ετών, που πληρούσαν κάποια κριτήρια περιουσίας. Με την πράξη αυτή απέκτησαν δικαίωμα ψήφου περίπου 8,5 εκατομμύρια γυναίκες. Λίγους μήνες αργότερα, το Νοέμβριο, οι γυναίκες απέκτησαν και το δικαίωμα του εκλέγεσθαι στη Βουλή.

Η θεμελιώδης αυτή αλλαγή ως προς τη θέση της γυναίκας ήταν αποτέλεσμα του αγώνα της οργάνωσης «Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών», που είχε ιδρυθεί το 1903 από την Έμελιν Πάνκχερστ, στο Μάντσεστερ. Οι γυναίκες που συμμετείχαν στους αγώνες αποκαλούντο χλευαστικά «σουφραζέτες». Η λέξη «σουφραζέτα» εισήχθη στο λεξιλόγιο από αρθρογράφο της εφημερίδας Daily Mail, ο οποίος το 1906 είχε γράψει ένα χλευαστικό σχόλιο για τις γυναίκες που τολμούσαν να αμφισβητήσουν την καθεστηκυία τάξη σε μία συντηρητική κοινωνία. Ο όρος προέρχεται από τη λέξη suffragist, που αναφέρεται στον υποστηρικτή του suffrage, δηλαδή του δικαιώματος ψήφου. 

Για να δικαιωθεί ο αγώνας για το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι οι γυναίκες -προερχόμενες από τη μεσαία τάξη- είχαν ριζοσπαστικοποιηθεί, ζώντας σε ένα περιβάλλον επισφαλές, όπου οι άνδρες θεωρούσαν ότι οι γυναίκες δεν θα μπορούσαν να αναλάβουν τέτοιες ευθύνες επειδή ο συναισθηματισμός ήταν αποτρεπτικός παράγοντας για την ορθή κρίση. Κρίση, την οποία οι άνδρες πίστευαν ότι διέθεταν μόνον αυτοί. 

Οι σουφραζέτες στην προσπάθεια να διαρρήξουν τα στεγανά έφθασαν σε δυναμικές ενέργειες, όπως ο λιθοβολισμός, το 1912, καταστημάτων στο Λονδίνο, οι δολιοφθορές σε δίκτυα ηλεκτροδότησης, ακόμα και η επίθεση που έκαναν στην κατοικία του τότε πρωθυπουργού της Βρετανίας, Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ, το 1913. Σημείο καμπής σε αυτόν τον αγώνα ήταν ο θάνατος της σουφραζέτας Έμιλι Ντέιβισον, τον Ιούνιο του 1913, κατά την προσπάθειά της να πετάξει ένα πανό με συνθήματα πάνω στο άλογο του βασιλιά, στις ιπποδρομίες του Έπσομ. Ο «σπόρος» για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των γυναικών είχε πέσει από τον Μιλ, ήδη από το 1865 και η Νέα Ζηλανδία ήταν η πρώτη χώρα που έδωσε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες το 1893. 

Όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος χιλιάδες άνδρες ακρωτηριάστηκαν στα πεδία των μαχών, με συνέπεια η κοινωνία να δεχθεί γυναίκες σε εργασίες που παραδοσιακά ήταν ανδρικό «προνόμιο». Έτσι η γυναίκα κατέκτησε θέσεις στην αγορά εργασίας, αποδεικνύοντας στην πράξη τις πραγματικές δυνατότητές της. 

Τέτοιες μέρες λοιπόν έγινε το πρώτο βήμα για την αναγνώριση κάποιων θεμελιωδών δικαιωμάτων για τις γυναίκες. Ο αγώνας της Έμελιν Πάνκχερστ είχε αποφέρει αποτελέσματα. 

Φωτογραφία της Έμιλι Πάνκχερστ, 1913

Παρότι έχει περάσει ένας -και πλέον- αιώνας, η ισότητα των δύο φύλων και τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα των γυναικών, παραμένουν ζητήματα που δεν έχουν επιλυθεί σε πολλές χώρες. Γιατί απλά, τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο και κεκτημένο, όταν γύρω μας ακόμα ακούγονται κραυγές ρατσιστών και φαλλοκρατών, που πρωταγωνιστούν σε περιστατικά έμφυλης βίας.

Στην κεντρική φωτογραφία: Βρετανίδες Σουφραζέτες, φωτογραφία 1908