Βιώσιμη Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας περιορίζει την υγειονομική ταφή

Πρόκειται για ένα έργο που περιλαμβάνει τη μελέτη, την κατασκευή, τη συντήρηση και τη λειτουργία των υποδομών ενός Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης και μίας Μονάδας Επεξεργασίας των δημοτικών αποβλήτων της Περιφέρειας της Δυτικής Μακεδονίας, για χρονικό διάστημα 27 ετών.
Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου στόχου της Περιφέρειας για την επίτευξη συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της ΕΕ σχετικά με τα απόβλητα και την περιβαλλοντική στρατηγική, κατασκευάστηκε μία Μονάδα Διαχείρισης Αποβλήτων, αποτελώντας ένα επιτυχημένο παράδειγμα Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Η Μονάδα, που βρίσκεται 22 χλμ. έξω από την πόλη της Κοζάνης, ξεκίνησε την εμπορική της λειτουργία τον Ιούνιο του 2017, με τη δυνατότητα να συλλέγει απόβλητα από τους 12 Δήμους της Περιφέρειας, όπου ζουν 300 000 άνθρωποι. Έχει ικανότητα επεξεργασίας 120 000 τόνων αποβλήτων ετησίως και περιλαμβάνει μια εγκατάσταση μηχανικής διαλογής, όπου τα υπολείμματα διαχωρίζονται από τα ανακυκλώσιμα υλικά και το βιοδιασπώμενο κλάσμα. Το οργανικό κλάσμα βιοσταθεροποιείται με αερόβια επεξεργασία στη μονάδα βιολογικού καθαρισμού και παράγεται ένα λίπασμα τύπου Α’, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση λατομείων ή  ως υλικό κάλυψης στον χώρο υγειονομικής ταφής. Η Μονάδα έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται 45 000 τόνους βιοδιασπώμενων αποβλήτων, ανακτώντας 15 000 τόνους ανακυκλώσιμων υλικών. Τα εναπομένοντα απόβλητα ανέρχονται σε λιγότερο από 4 000 τόνους και υποβάλλονται σε επεξεργασία για υγειονομική επίχωση.
Πέρα από τη Μονάδα Επεξεργασίας έχουν κατασκευαστεί πολλές άλλες εγκαταστάσεις, κατά τη διάρκεια του έργου ή έχει ανατεθεί η κατασκευή τους, όπως για παράδειγμα ένας χώρος υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων, ένας επιπλέον σταθμός διαμετακόμισης αποβλήτων, μια μονάδα επεξεργασίας λυμάτων, ένας χώρος σεμιναρίων και διάφορα διοικητικά κτίρια. Οι σταθμοί διαμετακόμισης θα μεταμορφωθούν σε μεγάλα «πράσινα σημεία», όπου τα υλικά θα μπορούν να συλλεχθούν για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση. Επίσης, έχει προγραμματιστεί η δημιουργία ενός δικτύου μικρότερων πράσινων σημείων που είναι ευκολότερα προσβάσιμα για τους κατοίκους πόλεων. Το σύστημα πράσινων σημείων έχει ως στόχο να ευαισθητοποιεί το κοινό και να αποτρέπει την παραγωγή αποβλήτων.
Κατά το πρώτο έτος της λειτουργίας της, η Μονάδα κατάφερε να υπερβεί με επιτυχία τους συμβατικούς στόχους της.
Πιο συγκεκριμένα, ποσοστά:
Άνω του 80 % των βιοδιασπώμενων αποβλήτων δεν καταλήγουν σε υγειονομική ταφή.
Άνω του 35 % των εισερχόμενων ανακυκλώσιμων υλικών ανακτώνται.
Κάτω του 35 % των εισερχόμενων δημοτικών αποβλήτων τελικά θάβεται στον χώρο υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων.
Οφέλη:
Μείωση ποσότητας των δημοτικών αποβλήτων που καταλήγουν στον χώρο υγειονομικής ταφής.
Αύξηση ανάκτησης ανακυκλώσιμων και βιοδιασπώμενων υλικών.
Δόθηκε έμφαση στη διατήρηση των φυσικών πόρων, συμβάλλοντας ως εκ τούτου, στην κυκλική οικονομία.
Αύξηση παραγωγής λιπάσματος.
Δημιουργία περίπου 200 προσωρινών θέσεων εργασίας κατά την κατασκευή της μονάδας.
Δημιουργία περίπου 150  μόνιμων θέσεων εργασίας για τη  λειτουργία της μονάδας και τη διαμετακόμιση των αποβλήτων εντός της περιφέρειας.

Μια Ολοκληρωμένη Προσέγγιση που αντιμετωπίζει τα απόβλητα ως μια επιχειρηματική ευκαιρία

Περιγραφή έργου:
Η λειτουργία του ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης ανάμεικτων στερεών αποβλήτων, τον Ιούνιο του 2017, αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό βήμα στο πλαίσιο της διαχείρισης των αποβλήτων στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας.  Από τα απόβλητα που παραδίδονται ανακτάται άνω του 35 % των ανακυκλώσιμων υλικών και άνω του 80 % των οργανικών υλικών χρησιμοποιείται για τη δημιουργία λιπάσματος, το οποίο προορίζεται για τον εξωραϊσμό των χώρων παλιών λατομείων, αλλά η διαδικασία μπορεί να προσαρμοστεί ώστε να παράγονται στερεά ανακτηθέντα καύσιμα τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά στη βαριά βιομηχανία. Με τη λειτουργία της Μονάδας, επίσης, περίπου 60 000 τόνοι ανάμεικτων στερεών αποβλήτων ετησίως δεν καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής, έτσι ώστε να χάνεται η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης μεγάλων ποσοτήτων υλικών με αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον.
Σε αυτό το πλαίσιο και στοχεύοντας στη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας των πόρων, η Δυτική Μακεδονία αναγνώρισε την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διαχείρισης των αποβλήτων η οποία καλύπτει τη συλλογή, τη διαμετακόμιση, την αποθήκευση, τη διαλογή, την επεξεργασία, την ανάκτηση και την απόρριψη. Σήμερα η Περιφέρεια αντιμετωπίζει τα απόβλητα ως μια επιχειρηματική ευκαιρία, θέτοντας ως προτεραιότητα την εξαγωγή πολύτιμων πόρων και την ασφαλή και καθαρή επεξεργασία και απόρριψη, λαμβάνοντας, επίσης, υπόψη και άλλες παραμέτρους που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία, τη διατήρηση, την οικονομία, την αισθητική και τη μηχανική.
Περιγραφή Διαδικασίας:
Τα απόβλητα που φθάνουν στη μονάδα εκφορτώνονται στη δεξαμενή παραλαβής και προωθούνται στη μονάδα μηχανικού διαχωρισμού με αυτοματοποιημένο γερανό και κυλιόμενο δάπεδο. Διέρχονται από μια μηχανή ανοίγματος σακουλών προτού διαχωριστούν τα ανακυκλώσιμα και τα οργανικά υλικά, καθώς και τα υπολείμματα. Μέσω ενός κυλιόμενου ιμάντα, τα ανακυκλώσιμα υλικά διέρχονται από χωρίσματα, καθώς και από οπτικούς, ηλεκτρικούς (με ρεύμα Foucault) και μαγνητικούς διαχωριστές, κάνοντας διαλογή χαρτιού, πέντε διαφορετικών ειδών πλαστικού, σιδηρούχων και μη σιδηρούχων μετάλλων και γυαλιού. Όλα τα υλικά υποβάλλονται σε έλεγχο ποιότητας προτού συσκευαστούν για περαιτέρω διαμετακόμιση. Τα οργανικά απόβλητα αερίζονται για δύο εβδομάδες σε περιβάλλον όπου η θερμοκρασία, η υγρασία και ο εξαερισμός ελέγχονται πλήρως. Το υλικό αποθηκεύεται στη συνέχεια σε εγκαταστάσεις ωρίμανσης για τέσσερις έως έξι εβδομάδες και περιστρέφεται όταν είναι απαραίτητο, ανάλογα με τη θερμοκρασία, το οξυγόνο και την υγρασία σε κάθε σειρά. Έπειτα, μεταφέρεται στη μονάδα διυλιστηρίου, όπου τα οργανικά υλικά διαχωρίζονται από υπολείμματα, όπως σκληρά πλαστικά, μεμβράνες, χαλίκια, αδρανή απόβλητα (όπως η άμμος ή το σκυρόδεμα που δεν αντιδρούν σε χημικά ή βιολογικά συστατικά και δεν θα αποσυντεθούν) και γυαλί, προκειμένου να παραχθεί ένα λίπασμα που έχει καθαριστεί πλήρως. Τα υπολείμματα απορρίπτονται στον πλήρως σφραγισμένο χώρο υγειονομικής ταφής που περιλαμβάνει υποδομή για τη συλλογή του διασταλάζοντος υγρού (μολυσμένο και πιθανώς επιβλαβές νερό) και του βιοαερίου. Ο εξερχόμενος αέρας από τους χώρους επεξεργασίας αποβλήτων συλλέγεται και υποβάλλεται σε επεξεργασία σε συστήματα αποκονίωσης και απόσμησης με στόχο τη μείωση των εκπομπών, ενώ μέσω της επεξεργασίας των λυμάτων και του διασταλάζοντος υγρού ανακτάται νερό για τις βιομηχανικές και αρδευτικές ανάγκες της μονάδας.
Οφέλη:
Μείωση της ποσότητας των αποβλήτων υγειονομικής ταφής.
Ελαχιστοποίηση συνεπειών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Παραγωγή εμπορικά εκμεταλλεύσιμων προϊόντων.
Προαγωγή της ανακύκλωσης και της μείωσης των  αποβλήτων στα νοικοκυριά.
Ενθάρρυνση της οικιακής λιπασματοποίησης.
Δημιουργία μόνιμων θέσεων εργασίας θέσεις εργασίας σε μια περιοχή όπου υπάρχει υψηλό ποσοστό ανεργίας.
Βράβευση:
Το περιοδικό World Finance αναγνώρισε την επιτυχία του έργου μέσω του βραβείου για την «καλύτερη συμφωνία της χρονιάς στον τομέα των αποβλήτων» το 2013, κυρίως λόγω του καινοτόμου συνδυασμού χρηματοδότησης από την ΕΕ -την κοινή ευρωπαϊκή υποστήριξη για βιώσιμες επενδύσεις σε αστικές περιοχές (JESSICA) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΕΠΑΔΥΜ
Προγραμματική περίοδος : 2014-2020
Συνολική επένδυση: EUR 48 .000.000
Επένδυση της ΕΕ: EUR 12. 700. 000

Έρευνα: ΕΛΙΑΜΕΠ
Πηγές: https://ec.europa.eu/regional_policy/el/projects/greece/sustainable-waste-treatment-plant-in-greeces-west-macedonia-region-reduces-landfilling
https://europa.eu/investeu/projects/west-macedonia-waste-management_el
https://ec.europa.eu/regional_policy/el/projects/greece/better-waste-management-in-west-macedonia